top of page

MISJA 2: Pozwól mi zdecydować! - trudne zachowania pod lupą

Złotowłosy cherubinek w skupieniu popycha niebieski samochodzik. Zmarszczone czoło, szu, szu, szu… I nagle… zaciśnięte piąstki, zaciśnięte wargi, oczy ciskające piorunami – wkracza ona - złość w czystej postaci.

Witamy najczęstszą trudną emocję wieku poniemowlęcego!


Co się dzieje?
Panie i Panowie, wkraczamy w wiek budującej się autonomii. 
Niemowlaka interesowało czy może liczyć na pomoc innych i czy jest bezpieczn. Dwu- trzylatek dowiaduje się, że może sam robić wiele rzeczy, oraz że może wpływać na osoby i przedmioty wokół siebie. I, uwierzcie mi - próby wpływu na rzeczywistość to zdrowy, pożądany dziecięcy odruch!

Dlaczego próby wpływu dziecka na otoczenie są dobre ?

Dziecko w okresie poniemowlęcym ma:

  • przekonać się o własnej autonomii i... spełniać ją w zgodzie z regułami społecznymi (ważna umiejętność w życiu dorosłym, która kształtuje się już w tym okresie!)

  • uczyć się regulowania emocji i własnych zachowań z pomocą dorosłego

Zwróć uwagę, że dziecko jest w procesie uczenia się reguł i samoregulacji. Czyli, są to umiejętności, których jeszcze nie nabył. Tu jesteś potrzebny Ty - dorosły, który pomoże dziecku poznać reguły społeczne ... oraz pokaże, jak pogodzić pragnienia i chęci dziecka z kontrolą otoczenia.

W dzisiejszym artykule odpowiem na pytania:

  • jakie trudne zachowania dziecka wywołuje budująca się autonomia?

  • jakie zachowania dorosłego ją wspierają?

Oraz dam konkretne wskazówki, dzięki którym pomożesz dziecku nauczyć się zasad funkcjonowania społecznego.


Dlaczego dziecko wybucha złością?

Bo wpływa na to jego etap rozwojowy (przypominam-> mówimy o okresie poniemowlęcym)

  • dziecko chce samodzielnie działać i decydować, ale jest ograniczone własnymi możliwościami i kontrolą dorosłego - to bywa dla niego frustrujące.

  • dziecko myśli, że złość jest formą kontroli, bo: a) uczy się jej od dorosłego, który na jego przejawy autonomii reaguje złością, karami, zakazami (dorosły często myśli, że dziecko jest po prostu niegrzeczne i trzeba je dyscyplinować) b) dorosły "odpuszcza", gdy dziecko się złości, dla świętego spokoju pozwala mu robić to, co chce

  • dziecko nie potrafi jeszcze samodzielnie regulować swoich emocji i zachowań - naukę tę rozpoczyna właśnie w okresie poniemowlęcym i potrzebuje w tym pomocy dorosłego. 


Planując zajęcia w żłobku, zwróć uwagę na: 
a) zabawy, sposoby, którymi wesprzesz regulację zachowań dziecka 
b) uwzględnienie aktywności, w których dziecko może samodzielnie działać i decydować
c) to,  w jaki sposób reagujesz na manifestację woli dziecka; spokój i konsekwencja w wyjaśnianiu reguł społecznych mogą Was uratować - nerwy i odpuszczanie uczą dziecka nieprawidłowej formy kontrolowania środowiska



Jak reagować na zachowania?



Wskazówka 1 Bądź otwarty na porozumienie z dzieckiem


Niektóre zachowania dziecka wymagają ingerencji. Pamiętaj jednak, że lepsze rezultaty osiągniesz, gdy spróbujesz zrozumieć sytuacje z perspektywy dziecka. Podejdź do dziecka, obniż się tak, żeby móc mu spojrzeć prosto w oczy. Spróbuj zrozumieć jego motywy, pragnienia, trudności i pokaż mu, jak może poradzić sobie z tą sytuacją. Tylko tak podana reguła społeczna będzie skuteczna i - co najważniejsze (!) nie zaburzy budowania się dziecięcej autonomii.

Przedstawię Ci metodę, która pomoże Ci reagować odpowiednio na manifestację woli dziecka, która jest nieakceptowana społecznie.

Krok 1: Dostrzeż moją potrzebę

Czasem sytuacja jest jednoznaczna. Dziecko nie chce oddać zabawki, krzyczy: „To moje!”. Jego potrzebą jest dalsze bawienie się tą zabawką. W takiej sytuacji warto nazwać potrzebę dziecka „Chciałbyś dalej bawić się to zabawką?”. Czasem pragnienie dziecka nie jest widoczne na pierwszy rzut oka. Dopytaj go o nie.


Krok 2: Podejdź do mnie ze zrozumieniem i empatią. Nazwij moje uczucia.

Przypomnij sobie sytuację, w której sam/-a kiedyś byłeś/-aś. Np. Ty naprawdę chciałaś/-eś iść do kina, a Twój partner/-ka do klubu. Łatwo byłoby Ci odpuścić temat? Potrafisz powściągnąć swoje emocje i znaleźć kompromis - dziecko jeszcze tego nie potrafi.

"Widzę, że zezłościłeś się, bo bardzo chcesz bawić się tą zabawką. Dlatego nie chcesz oddać jej Kasi?"


Krok 3: Poinformuj mnie o regule społecznej

„Zabawki, które masz w swoim domu należą do Ciebie. W żłobku każde dziecko może bawić się tą zabawką. Kasia również chce się nią pobawić i ma do tego prawo tak jak i Ty”.


Krok 4: Poszukajcie rozwiązania

Np. zaproponuj, że mogą się bawić tą zabawką na przemian. Zaproponuj, żeby poszukał równie ciekawej zabawki i pobawił się nią do momentu, aż przyjdzie jego kolej. Często sprawdza się ograniczenie pytań, na które dziecka może odpowiedzieć: „tak” lub „nie”. W tym przypadku, jeśli będziesz chciał/-a pomóc znaleźć dziecku równie ciekawą zabawkę zapytaj: np. „która zabawka jest równie ciekawa, co wóz strażacki, samochodzik czy klocki?”



Wskazówka 2. Zachowaj spokój, nie podnoś głosu.

Wiem, że mówiłam o tym wcześniej. Powtarzam, bo to naprawdę ważne! Jeśli będziesz narzucać dziecku własną wolę siłą nic dobrego z tego nie wyniknie. W rozmowie z Tobą maluch ma dostrzec, że agresywne zachowanie nie jest sposobem na komunikowanie się z innymi ludźmi. Krzyk sprawi, że: a) dojdzie do wniosku, że jego pragnienia spotykają się ze złością i karami, co zaburzy proces budowania autonomii b) albo nauczy się, że własne pragnienia zdobywa się siłą.

Im głośniej dziecko krzyczy, tym ciszej do niego mów. Będzie musiało zniżyć ton swojego głosu, aby usłyszeć, co masz do powiedzenia. Jeśli zauważy, że na krzyk odpowiadasz szeptem - przestanie krzyczeć.



Wskazówka 3 Bądź konsekwentny/-a w tłumaczeniu zasad.


Przygotuj się na to, że sytuacja będzie się powtarzać. Dziecko będzie sprawdzało, czy zasada jest sztywna i trwała. Jeśli nie będziesz konsekwentna/-y w egzekwowaniu zasad, dziecko pomyśli, że zależą one od okoliczności.


Wskazówka 4 Zachowaj stały schemat dnia, przygotuj dziecko na zmianę aktywności


Dziecko w tym wieku z uwielbieniem testuje słowa "nie", "nie chcę", "nie lubię". Okazuje się, że rzeczy, czynności, które nie lubi dziecko będzie bardzo dużo. Dlatego warto kilkukrotnie w czasie zabawy wspomnieć, że niebawem zmieniacie aktywność np. "Za 10 minut wychodzimy na spacer, będziemy zakładać kurtki i buty". Dzięki temu dajesz dziecku czas na to, żeby oswoił się z tym, co będzie za chwilę robił. 



W ITW zwracamy uwagę na praktyczny wymiar wiedzy o rozwoju dziecka. Nasz  kurs opiekun w żłobku lub klubie dziecięcym odpowiada m.in. na pytania:
- jak rozwój dziecka wpływa na jego zachowanie?
- w jaki sposób działać, by pomagać dziecku w pokonywaniu trudnych zachowań?
- jak zachowania dorosłego wspierają, a które utrudniają rozwój?

Interesują Cię inne wpisy w serii? Zapraszam!



Do następnego przeczytania!

Paulina

bottom of page