Łagodna przemoc w żłobku. Sprawdź, czy ją stosujesz.

Twoje zachowania wobec dziecka oraz słowa, które wobec niego kierujesz, ważą.

Dorosły wrzuca na wagę doświadczeń dziecka dobre i złe rzeczy.

Czasem są to wartościowe przekazy, które pomagają mu prawidłowo się rozwijać, poznawać siebie i funkcjonowanie świata. Dają dobry warsztat do dbania o swoje zdrowie psychiczne, relacje z samym sobą i ludźmi.

Czasem są to kamyki, które będą go uwierały w trakcie drogi i trudno będzie mu zadbać o siebie i innych ludzi.

Nie da uniknąć się tych drugich, jesteśmy tylko ludźmi.

Jednak świadomość, kim dziecko jest, czego potrzebuje i co my - dorośli - możemy mu dać, pomaga dawać więcej dobrych doświadczeń.

Dlatego dziś opowiem o cichych zabójcach - formach łagodnej przemocy względem dziecka. Na co dzień niezauważanych, a mocno wpływających na rozwój dziecka.

Rozkład jazdy na dziś:

Przystanek 1. Czym jest łagodna przemoc? 
Przystanek 2. W jaki sposób się objawia? 
Przystanek 3. Jak wpływa na rozwój dziecka? 
Przystanek 4. Skąd się bierze?
Przystanek 5. W jaki sposób jej unikać?

Łagodna przemoc - co to takiego?

Które zachowania opiekuna w żłobku są formą łagodnej przemocy?

Najprościej, to wszystkie działania dorosłego, które dotyczą dziecka, ale nie uwzględniają jego potrzeb.

Masz w głowie poszczególne punkty rozkładu dnia w żłobku. O konkretnej godzinie dzieci jedzą śniadanie, obiad, mają drzemkę, wychodzą na spacer i musisz się do nich dostosować.

Uważaj! W takim środowisku najłatwiej zastosować łagodną przemoc!

Jesteś skoncentowany/-a na dopilnowaniu wszystkich czynności, śpieszysz się.

To od tempa wykonywania zadań przez dzieci, zależy czy zdążycie.

W ferworze pracy łatwo zignorować to, co dziecko czuje, myśli, z czym ma problem, czego potrzebuje. Jesteśmy skoncentrowani na sobie, swoim zadaniu, więc trudniej nam dostrzec drugiego człowieka, to naturalne działanie naszego mózgu.

Sytuacje łagodnej przemocy to krótkotrwałe, machinalne momenty zaniedbań. Często nieuchwytne dla wychowawców.

Pamiętaj o tym, że porządek, który panuje w żłobku, jest ustanowiony przez dorosłych, a dziecko łatwo się w nim gubi.

Przykłady łagodnej przemocy w żłobku

Jakie są inne warunki, kiedy sięgamy po łagodną przemoc wobec dziecka w żłobku?

• wyręczanie dziecka,

• proponowanie gotowych rozwiązań wyzwania, które stoi przed dzieckiem,

• rutynowe sposoby pomocy dziecku bez wsłuchania się w jego potrzebę, np. branie na ręce, by dziecko poczuło się bezpieczne,

• zmuszanie dziecka do działania wg rytmu dnia np. karmienie na siłę, gdy nie ma apetytu,

To, co łączy te sytuacje, to dominowanie nad dzieckiem. Dominowanie w postaci nieuznawania rytmu aktywności dziecka, jego możliwości, potrzeb, pomysłów i sposobów poznawiania świata.

Tak, jak mówiłam wcześniej, przejawy łagodnej przemocy w żłobkach, często są związane z pilnowaniem rozkładu dnia.

Poniżej wypiszę przykłady takich zachowań. Pochodzą one z artykułu Lucyny Telki, który możecie przeczytać tutaj

Czas przyjścia do żłobka

• mówienie przy dziecku o dziecku, ale nie do niego,

• zbyt długa rozmowa z rodzicem, gdy dziecko czeka.

Posiłek

• karmienie mimo odmowy,

• nadmierne pomaganie.

• oczekiwanie przez wychowawcę ciszy jako warunku, by podać dzieciom deser.

Zabawa

• przerywanie zabawy,

• rozmowy personelu ze sobą podczas zabaw swobodnych dzieci,

• pozostawienie dostępu do zabawek, pomocy dydaktycznych, które nie mogą być samodzielnie używane przez dzieci (taka sytuacja tworzy zbiór niepotrzebnych zakazów).

Przejścia pomiędzy czynnościami

• bezczynnego oczekiwania dzieci na kolejne wydarzenie, dotyczące podania posiłku lub jego skończenia przez wszystkie dzieci,

• na rzecz działań, podczas których wychowawca skupia się przede wszystkim na wykonaniu „sprawnie” zadania – np. na sprawnym umyciu rąk przed posiłkiem przez wszystkie dzieci w grupie, by obiad nie wystygł.

Toaleta

• niemówienie do dziecka podczas zmiany bielizny

Sen

• gwałtowne budzenie,

• bycie nieobecnym, gdy dziecko się budzi.

Konsekwencje łagodnej przemocy

Sytuacje łagodnej przemocy zakłócają rozwój dziecka. W jaki sposób?

Zakłócenie 1: wpływ na zaufanie dziecka do dorosłego

Brak zaufania do opiekuna i otoczenia, ogranicza chęć eksplorowania otoczenia, podejmowania własnych prób poznania funkcjonowania świata.

Eksplorowanie to ważny bodziec do rozwoju dziecka.

Zakłócenie 2: wpływ na nawiązywanie relacji dziecka z innymi

Wiem, wiem. Cała ta sprawa z łagodną przemocą, może się wydać mocno naciągana. "Zawiążę dziecku but, a ono będzie miało problem z nawiązaniem relacji, serio?"

Serio. Jak wcześniej mówiłam, dominacja to forma łagodnej przemocy. Nie chodzi mi o to, że każde związanie buta. Ale górowanie nad dzieckiem. "Wpychanie" mu swoich rozwiązań. Dominowanie mówi do dziecka: "rób, co Ci każe, bo tak mówię", "zrobię to za Ciebie, bo mi się śpieszy, bo nie umiesz tak szybko, jak ja", "Zrób to tak, bo ja znam najlepszy sposób".

Co byś zrobił/-a, gdybyś doświadczał takich komunikatów od najbliższych?

Zakłócenie 3: wpływ na kształtowanie autonomii

Autonomia kształtuje się poprzez poznawanie przez dziecka własnych granic.

Zarówno w:

• relacji z drugim człowiekiem ( dziecko jest bardziej samoświadome i testuje innych "Nie chcę tego", "Chcę tego", "zrób to, zrób tamto"),

• samodzielności ("Potrafię sam/-a).

Jeśli dorosły wsłuchuje się w potrzeby dziecka i na nie odpowiada, uwzględnia to, czego chce, a czego nie, jeśli dorosły daje dziecku przestrzeń do samodzielności, daje dziecku dobre środowisko do rozwijania autonomii.

Łagodna przemoc, czyli machinalne działania typu "Daj, ja to zrobię", "Nie mam czasu, skończ już tę zabawę", działają w przeciwną stronę.

Zakłócenie 4: wpływ na kształtowanie poczucia sprawstwa.

Jak wyżej. Sytuacje łagodnej przemocy często przybierają formę zahamowania naturalnej aktywności dziecka, czy to poprzez ograniczenie samodzielności, czy niesłuchania jego zdania. Jeśli dziecko nie sprawdzi swoich umiejętności i nie dojdzie do wniosku, że może osiągnąć, to co zechce, kształtowanie się poczucia sprawstwa na tym ucierpi.

Zakłócenie 5: wpływ na kształtowanie zaufania do siebie i do własnych zdolności do poznawania otaczającego świata.

Ten punkt jest podsumowaniem poprzednich.

Dziecko potrzebuje sprawdzać swoje umiejętności w zaufaniu do otoczenia, w którym się znajduje.

Łagodna przemoc ma konsekwencje w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym i społecznym dziecka.

Przyczyny łagodnej przemocy

Znów z pomocą przychodzi nam Lucyna Telka. Pojawianie się sytuacji łagodnej przemocy związane jest z:

„naturą człowieka”,

• z emocjami człowieka: gdy absorbują nas własne emocje, trudno jest nam dostrzec drugiego człowieka;

• z presją społeczną: jeśli dziecko zachowuje się "źle", czegoś nie umie, choć już "powinien", winą obarcza się dorosłego; często trudno nam dopasować się do rytmu dziecka, skoro to my w opinii publicznej odpowiadamy za jego postępy;

• z zewnętrznymi wymaganiami - ludzie oczekują od nas konkretnych rzeczy, a my chcemy się z nich wywiązywać, np. mamy przygotować dzieci na konkretną godzinę posiłku.

cechami środowiska pracy:

• powtarzalność czynności - w naturze człowieka leży to, że wyłączamy myślenie, gdy często powtarzamy tę samą czynność,

• liczba dzieci w grupie - w jaki sposób możemy być uważni na potrzeby każdego dziecka, jeśli jest ich kilkanaścioro i każde potrzebuje naszej uwagi w danej chwili?

• trudności w rozmawianiu o codziennych obyczajach, które naruszałoby wyznaczony porządek - przecież pracujemy z innymi ludźmi, taka zmiana wymaga wspólnej pracy!

przygotowaniem wychowawcy do podejmowania działań wychowawczych w żłobku,

• brak uwspólnionej wizji wychowania,

• niedostatek warsztatu metodologicznego, jakim dysponują wychowawcy, by rozpoznawać rutynę.

Zasady, które pomogą Ci uniknąć stosowania łagodnej przemocy

Zasada 1: Towarzysz, nie wyręczaj!

Zasada 2: Pomóż dziecku znaleźć własne rozwiązanie, bardziej niż na nauczaj.

Zasada 3: Unikaj dominowania nad dzieckiem, wsłuchaj się w jego potrzeby/

Zasada 4: Poznawaj dziecka, daj mu prawo do autonomii, własnych ocen, uczuć, odkrywania własnych możliwości i zainteresowań. Zasada 5: Prowokuj dziecko do eksploracji otoczenia we własnym rytmie.

Zasada 6: Spróbuj patrzeć na sprawy perspektywy drugiego człowieka, małego dziecka jego zadatków, tempa rozwoju, wyborów.

Zasada 7: Zadawaj pytania o sytuację z perspektywy dziecka.

Zasada 6:Poszerzaj myślenie o własnej praktyce pedagogicznej (np. czytając tego bloga).

W ITW zwracamy uwagę na praktyczny wymiar przekazywanej wiedzy.Nasz kurs opiekun w żłobku lub klubie dziecięcym przekazuje wiedzę o dziecięcych potrzebach i sposobach poznawania świata.

Do następnego przeczytania,

Paulina